نمونه سوال علوم زمین

	سوالات امتحان  درس : علوم زمین 1			رشته : علوم تجربی	باسمه تعالی ساعت شروع:			تاریخ امتحان : 11 /10/91	مدت امتحان : 80دقیقه
	نام و نام خانوادگی:                                               نام پدر:						دوره پیش دانشگاهی (20 نمره ای)
	آموزش و پرورش شهرستان گرگان					دبیرستان
ردیف			سوالات							نمره
1			با آزمایش قوانین دوپلر چه امری را می توان اثبات کرد؟ الف) حرکت انتقالی زمین    ب) گردش ماه به دور زمین        ج) حرکت وضعی زمین              د) نیروی جاذبه زمین							5/0
2			جزایز قوسی در کدام نوع حرکت ورقه ها ایجاد می شود؟ الف) همگرا – اقیانوسی – اقیانوسی                                    ب) حاشیه واگرا        ج) حاشیه امتداد لغز                                                 د) همگرا – قاره ای - اقیانوسی							5/0
3			شکستگی که همراه با جابجایی نباشد چه نام دارد الف) گسل                       ب) چین                          ج) درز                               د) لایه بندی							5/0
4			نوعی تفرا با اندازه بزرگتر از 32 میلی لیتر و دوکی شکل چیست؟ الف) لاپیلی                      ب) خاکستر                      ج) بمب                               د) قطعه سنگ							5/0
5			چنانچه فرض کنیم که شهر A دارای طول جغرافیایی 50 درجه شرقی و شهر B دارای طول جغرافیایی 70 درجه شرقی باشند اختلاف ساعت این دو شهر چقدر است؟ الف)60 دقیقه                    ب)80 دقیقه                ج)90 دقیقه                           د)40 دقیقه							5/0
6			مناطق سایه برای موج P و S چگونه و به چه علت بوجود می آید؟							5/1
7			دو تفاوت پوسته قاره ای با اقیانوسی را بنویسید؟							1
8			با توجه به تصویر الف)نوع حرکت ورقه را مشخص کنید ب) قسمتهای مشخص شده را نامگذاری کنید ورقه قاره ای دراز گودال C ورقه A							5/1
9			در محل ورقه های دور شونده مرتبا سنگ کره جدید تشکیل می شود ولی وسعت زمین همچنان ثابت باقی می ماند چرا؟							1
10			شواهدی که وگنر برای جدایی قاره ها بیان نمود را نام ببرید؟							1
11			تفاوت موج رایلی با لاو را بنویسید؟							1
12			انواع گدازه را نام ببرید و کدام گدازه گرانروی کمتری دارد؟							1
13			ریشتر چیست و در صورت افزوده شدن یک درجه بر مقیاس ریشتر دامنه موج چه تغییری می کند؟							1
14			تنش چیست ؟							1
15			«فومرولی»چیست؟کدام آتشفشانها در ایران چنین وضعیتی دارند؟							5/1
16			در شکل زير چه نوع گسلی می بينيد؟ فرا ديواره و فرو دیواره را  روی شکل مشخص کنيد؟							5/1
17		ميانبارها چيستند؟ چرا مطالعه ی آنها برای زمين شناسان اهميت دارد؟									5/1
18		با يک گرانی سنج چگونه می توانيم وجود يک گنبد نمکی در نزديکی سطح زمين را تشخيص دهيم؟									1
19		نتایج کار اراتوستن را بنویسد؟									1
20		در شکل مقابل شدت و بزرگی زلزله را در نقاط A و B مقايسه کنيد. C)مرکز سطحی زمين لرزه است، A و B وC در سطح زمين قرار گرفته اند.) A C B									1

 

بازدید علمی از منطقه خواجه مراد مشهد

خواجه مراد مشهد

 

زمینهای خواجه مراد در جنوب مشهد ، ادامه همان گرانيت هاي مشهد است که به دلیل سختی بسیار زیاد و مقاومت در برابر عوامل فرسایشی به صورت قلل کم و بیش مرتفع در سطح زمین نمود کرده اند

در بالای این ارتفاعات آرامگاه خواجه مراد یکی از یاران امام رضا ( ع ) قرار دارد . که به واسطه این مکان زیارتی فروشگاهها و مغازه های زیادی در ارتفاع با حرکت به سمت قله پدید آمده اند و این مکان زیارتی با وجود کوههای جالب و مغازه های متعدد برای کوهنوردان به نوعی تبدیل به یک مکان سیاحتی نیز شده است .

جدای از جذابیتهای صخره ها و کوههای بوجود آمده ، این مکان از نظر کانی شناسی بسیار غنی بوده و برخی از کاني هاي کمیاب در آنجا یافت می شود

به عنوان مثال مسکویت پرمانند یکی از این کانیهاست که در شرایط تشکیل مواد آذرین در توده های گرانیتی این پهنه یافت می شود . ضمن اینکه بلورهای زیبا و کشیده تورمالین نیز در این مکان به وفور به چشم می خورد .

برای رفتن به این مکان جالب از مسیر فرعی جاده بهشت رضای مشهد یک انشعاب به سمت دست راست جاده جدا می شود که با قرار گرفتن در این مسیر به سمت این کوههای زیبا حرکت می کنید .

 

توده گرانيتي خواجه مراد ( مشهد)

 

قبلا اين مورد را شرح داده بودم ولي حالا جداگانه مي نويسم .در ناحيه خواجه مراد،

 

رگه‎هاى آپليتى متعددى توده‎هاى نفوذى دو فاز گرانيت‎زايى مشهد را بريده‎اند. سن نسبى

و ترکيب شيميايى آپليت‎ها حاکى از دو مرحله آپليت‎زايى است. آپليت‎هاى مرحله نخست

 

به داشتن فلدسپار فراوان و آپليت‎هاى فاز بعدى به داشتن تورمالين فراوان شاخص

 

 هستند. به باور امامى 1379 ، گرانيتوييد‎هاى مشهد از نظر ميزان قليايي‎ها در برابر

 

اکسيد سديم، جزو سرى سنگ‎هاى کلسيمى - قليايى به شمار مي‎روند. در نورم غالب اين

 

سنگ‎ها، کرندوم ظاهر شده و در مواردى به حدود 8 درصد مي‎رسد. شايد بتوان ذوب

 

پوسته سياليک را در تشکيل اين توده‌ ماگمايى مسئول دانست و در نتيجه اين سنگ‎ها به

 

انواع گرانيتوييدى نوع « S » نزديک مي‎شوند.

.

مجيدى 1978 با توجه به سن پرتوسنجى و مقايسه با افغانستان و توران، گرانيتوييدهاى

 

 مشهد به ويژه انواع قديمى را به سن کربنيفر و رخداد هرسى نين مشهد را نوعى

 

کوهزايى همراه با گرانيت‎زايى دانسته است. بر پايه يافته‎هاى مجيدى، زمين‎شناسانى

 

مانند درويش‎زاده 1370 و شهرابى 1382 نيز سن کربنيفر توده‎ها و عملکرد کوهزايى

 

 هرسي‎نين را پذيرفته‎اند. ولى، آلبرتى و همکاران 1974 سن بيوتيت‎هاى گرانيت مشهد

 

 را با روش پتاسيم– آرگون، 3 ± 146 تا 3 ±120 ميليون سال برآورد کرده‎اند. سن ياد

 

 شده بيانگر مرز تقريبى ژوراسيک – کرتاسه است ولى وجود قلوه‎هاى فرسوده شده

 

گرانيت مشهد در درون رسوب‎هاى شيلى – ماسه‎سنگى زغالدار لياس و يا در پايه

 

درياى پيشرونده ژوراسيک ميانى، سن سنجى انجام شده توسط آلبرتى را پرسش آميز

 

کرده و نشانگر سن پيش از لياس براى گرانيت‎هاست.

 

   در كوه خواجه مراد رگه‌هاي آپليتي و رگه‌هاي ارتوزي واجد كوارتز رخنمون دارند.

 

رگه‌هاي آپليتي، گاه چين خورده و گاه به وسيله رگه‌هاي ديگر قطع شده‌اند. اين مسئله

نشانگر فازهاي مختلف آپليت‌زايي در منطقه است كه از نظر تركيب، با هم فرق دارند.

 به طوريكه رگه‌هاي ثانوي، اصولا فلدسپات كمتر و تورمالين زيادتري دارند كه اين امر

 

با قوانين تبلور توده‌هاي نفوذي تطبيق ميكند.

 

مهمترين جلوه فعاليتهاي ماگماتيكي در پهنه ورقه 1:100000 مشهد توده گرانيتوئيدي با

 

 روند عمومي شمال غرب _ جنوب شرق و وسعتي حدود 260 كيلومتر مربع مي باشد

 

از نقطه نظر فازهاي ماگمائي سه فاز اصلي در اين پلوتون تشخيص داده مي شود . فاز

 

نخست بيشتر گرانوديوريتي (g1) است و در نواحي جنوب شرق گسترش داردو

 

 آنكلاوهاي آن درون تورمالين مسكويت گرانيت (g2) ديده مي شود. در فاز پنوماتوليتي

 

رگه هاي پگماتيتي و آپليتي همه اين مجموعه را قطع مي كند. رخنمون جالب اين

 

مجموعه بنحو بارزي در كوه خواجه مراد تجلي پيدا كرده است . رگه هاي پگماتيتي

 

ضخامتي بين 5/0 تا 1 متر دارند مينرالوژي رگه هاي پگماتيتي شامل فلدسپات پتاسيم

 

كوارتز مسكويت هاي درشت بلور و پلاژيوكلازو در پاره اي نقاط بريل مي باشد در

 

بعضي مناطق ميزان فلدسپات بنحوي افزايش مي يابد كه بهره برداري آنرا اقتصادي مي

 

نمايد.   گرانيتوئيد مشهد توسط ضرغام معزز (1974) كريمپور (1992) ، ميرنژاد

 

مطالعه شده است . براساس آناليز هاي انجام شده 85% نتايج در دياگرام پس از كوهزا

 

ييPost orogenic قرار مي گيرد ( مانيار ، پيكولي 1986(

 

 كريم پور _ محمدحسن (1992) گرانيتوئيد مشهد را نوع برخورد Collision Type

 

 مي داند ، با توجه مطالعه برخي شواهد بويژه در ناحيه خلج ، كه  شیستوزیته  توده

 

گرانيتي را قطع مي كند. اين مسئله دو از نظر نيست كه احتمالا"

 گرانيت مشهد شامل هر دو تيپ گرانيت برخورد و پس از كوهزايي باشد.ضرغام معرز

 

 و آلبرتي (1974) سن جايگزيني توده گرانيتي را بروش پتاسيم _ آرگن ژوراسيك بالا

 

كرتاسه زيرين مي داند ولي با توجه به وجود پبليهاي گرانيتي در قاعده سازند كشف رود

 

(باژوسين ) از يك طرف و عنايت به اين مطلب كه توده نفوذي مجموعه افيوليتي مشهد

 

 و رسوبات توربيدايتي با سن ترياس را قطع مي كند سن ترياس بالايي _ژوراسيك

 

زيرين قابل قبولتر مي باشد.

 

 

بازدید از دگرگونی های منطقه خلج مشهد

دگرگونی های منطقه خلج:

منطقه موردبازديد در جنوب غربي مشهد در مجاورت دهكده خلج در محدوده‌اي به طول‌هاي جغرافيايي 59 درجه و 30 دقيقه تا 59 درجه و 35 دقيقه و 66 ثانيه و عرض‌هاي جغرافيايي 36 درجه و 13 دقيقه و 35 ثانيه، تا 36 درجه و 66 دقيقه و 1 ثانيه واقع شده است كه به ناحيه خلج معروف مي‌باشد و قسمت اعظم آن در نواحي اطراف معدن مرمر و دهكده خلج واقع شده است . از نظر سنگ‌شناسي انواع سنگ‌هاي آذرين و رسوبي دگرگون شده و سنگ‌هاي آذرين دگرگون نشده را دربرمي‌گيرد. سنگ‌هاي آذرين و رسوبي اوليه تحت تاثير دگرگوني ناحيه‌اي قرار گرفته‌اند، كه سنگ‌هاي دگرگوني ناحيه‌اي از قبيل اسليت و فيليت ، كوارتزيت ، مرمر و سنگ‌هاي اولترامافيكي دگرگوني شده را شامل مي‌شود. سنگ‌هاي دگرگوني ديگر از قبيل شيست لكه‌دار، ميكاشيست ، كلريتوئيد شيست ، كلريتوئيد گارنت شيست ، گارنت شيست ، گارنت استاروليت شيست و آمفيبوليت نيز در منطقه يافت مي‌شوند. از سنگ‌هاي آذرين دگرگون نشده مي‌توان از توده گرانيت نفوذي جنوب مشهد رگه‌هاي پگماتيتي و آپليتي كه در بعضي قسمت‌ها حاوي تورمالين هستند، نام برد. سنگ‌هاي اولترامافيكي و مافيكي در رسوبات پليتي دونين - كربنيفر زيرين نفوذ نموده‌اند كه به گدازه‌هاي تولئيتي زون گسترش كف اقيانوس مرتبط مي‌باشند. سنگ‌هاي اولترامافيكي به سرپانتينيت تبديل شده‌اند كه در اثر دگرگوني ناحيه‌اي اوليه اين تبديل صورت گرفته است . همچنين شاهد يك دگرگوني پس‌رونده نيز در آنها هستيم. سنگ‌هاي مافيكي كه به شكل گدازه‌هاي بالشي و سيل‌هاي نفوذي در منطقه ظاهر شده‌اند تحت تاثير دگرگوني ناحيه‌اي به شيست‌هاي سبز و آمفيبوليت‌ها تبديل شده‌اند. تكتونيك منطقه سنگ‌هاي اولترامافيكي و مافيكي موجود را شديدا تكتونيزه نموده است كه البته اين سنگ‌ها در ميان رسوبات اوليه پليتي نفوذ نموده‌اند سنگ‌هاي اولترامافيكي- حالتي از تفريق جزئي را نشان مي‌دهند. اين سنگ‌ها مربوط به كمپلكس ويراني است به خاطر اينكه نحوه دگرگوني و خصوصيات سنگ‌شناسي اين سنگ‌ها شبيه افيوليت‌هاي ويراني است . دگرگوني ناحيه‌اي اوليه مربوط به فاز هرسي‌نين مي‌باشد كه در اواخر دوره پرمين رخ داده است و تا رخساره شيست سبز پيش رفته است . توده نفوذي گرانيتي تنها توده آذرين موجود در منطقه است كه باعث تغييراتي در سنگهاي اين منطقه شده است ، از جمله بزرگ شدن اندازه كانيها در كنار تشكيل برخي از سنگهاي دگرگوني همبري به عنوان مثال تشكيل شيست‌هاي لكه‌ائي (لكه‌ها مي‌توانند آندولوزيت - كرديريت و بيوتيت باشند). درزه‌هاي  بسيار منظمي در متاپليت‌ها وجود دارد كه نشان‌دهنده رژيم تكتونيكي كششي مؤثر در منطقه است به طور كلي مجموعه ليتولوژي منطقه اثرات سه مرحله دگرگوني را نشان مي‌دهند.

 1- دگرگوني ناحيه‌اي مرحله اول كه شيستوزيته اصلي منطقه را ايجاد كرده است .

2- نفوذ توده گرانيتي و بروز تغييراتي در سنگهاي منطقه به همراه تشكيل دگرگوني همبري.

3- دگرگوني ناحيه‌اي با درجه ضعيف كه كرينوليشن و دگرگوني پس رونده را سبب شده است .

 

زمین شناسی اقتصادی منطقه زرق در آزاد شهر گلستان

10  زمين شناسي اقتصادي منطقه جنوب آزاد شهر

در اين بخش مناطق مورد مطالعه از نظر پتانسيل اقتصادي مورد بحث قرار مي گيرند .

      تعريف : زمين شناسي اقتصادي شاخه اي از علم زمين شناسي است كه پيرامون شرايط تشكيل مواد معدني،مورفولووژي و ريخت شناسي آنها، بافت وساخت آنها،عوامل پراكنندگي موتد معدني، توجيه فني و اقتصادي آنها و بلاخره تقسيم بندي ژنيتيكي مواد معدني بحث مي كند.

       منطقه مورد مطالعه از نظر زمين شناسي اقتصادي حائز اهميت است و در برخي موارد جزء مهم ترين بخش هاي معدني كشور محسوب مي شود. بعنوان مثال ذخاير زغال سنگ البرز شرقي بيشترين ذخيره زغال سنگ را دارا  مي باشند .

1-3-10- 1 زغال سنگ در منطقه

       البرز شرقي به دليل ضخامت زياد شمشك داراي ذخيره زيادي از زغالسنگ مي باشد تا آنجا كه اين ذخاير زغال سنگ البرز از نظر ذخيره بسيار حائز اهميت مي باشد و در كشور مقام نخست ييش ترين ذخيره را  دارا مي باشد.مهم ترين معادن زغال سنگ در منطقه:معدن زغال سنگ رودبار – قشلاق ، معدن زغال سنگ زمستان يورت مي باشند،البته چندين معدن زغال سنگ ديگر نيز در اين منطقه وجود دارد اما از نظر ذخيره در رتبه هاي بعدي قرار مي گيرند. سازند شمشك داراي چهار بخش 1- ماسه سنگ زيرين، 2- شيل زغالدار زيرين، 3- ماسه سنگ بالايي، 4- شيل زغالدار بالايي مي شود و از نظر سني مربوط به ژوراسيك تحتاني و مياني مي باشد. نتايج حاصل از بررسي و شمارش پالينمورف ها حاكي از آن است كه نهشته هاي شمشك در البرز شرقي در يك محيط دلتايي تشكيل شده اند ، اما براساس وجود پالينمورفهاي دريايي گاهي پيشروي هاي مقطعي و كوتاه مدت دريا رخ داده است و شرايط را براي تشكيل زغال سنگ در اين سازند فراهم مي كند.

     1-3-10-2 بوكسيت

         آلومينيوم فلزي به رنگ سفيد نقره‌اي، وزن مخصوص 58/2 و دماي ذوب 660 درجه سانتي‌گراد است. ميزان فراواني آلومينيوم در سنگ‌هاي پوسته‌ي زمين حدود 13/8 درصد و حداقل عيار آلومينيوم در كانسارهاي آلومينيوم‌دار حدود 25 درصد است. حدود 96 درصد آلومينيوم دنيا از بوكسيت‌ها و كمتر از 4 درصد آن از آلونيت و نفلين‌ سيانيت‌ها به دست مي‌آيد. به نوع خاك و يا سنگي كه بيشترين درصد آن را اكسيدهاي آلومينيوم‌دار يا هيدروكسيدهاي آن تشكيل مي‌دهند، بوكسيت گفته مي‌شود. كاني‌هاي مهم بوكسيت عبارتند از: گيبسيت (O₂H3. ₃O₂Al)، بوهميت (O₂H. ₃O₂Al) و دياسپور  (O₂H. ₃O₂Al). در اثر تجزیه شدید سنگهای دیگر که بیشتر آذرین، رستی، شیستی و آهکی می باشند تشکیل می شود. بوکسیت ها بیشتر به صورت در جا تشکیل می شوند. تجزیه شدید شیمیایی سنگها که با عنوان تجزیه لاتریتی موسوم است، ویژه نواحی بسیار گرم است. چنانچه بر اثر این تجزیه مقدار آهن حاصل بیشتر از سایر مواد باشد، لاتریت و در صورتی که مقدار آلومینیوم بیشتر باشد کانسارهای بوکسیت تشکیل می شود(تصوير 1-34).

 تصوير 1-34 نمونه اي از كانسار  بوكسيت قشلاق

     در منطقه مورد مطالعه يك افق لاتريتي در حد فاصل سازند روته اليكا و  شمشك و اليكا مشاهده مي شمد كه از نظر اقتصادي حائز اهميت است.(تصوير 1-35). معدن بوكسيت قشلاق با ذخيره 85375 تن تنها  معدن بوكسيت استان محسوب مي شود. اين معدن حد فاصل روستاي غزنوي و روستاي تيل آباد واقع شده است.

 

تصوير 1-35 افق لاتريتي در سازند اليكا واقع در شرق روستاي غزنوي

 

1-3-10-3 تالك : در بخش هايى از دره زرقدر مجموعه قديمى با سن پالئوزوئيک شامل سنگ هاى کربناته و آتشفشانى و توده هاى آذرين برونزد دارد. مجموعه مذکور ابتدا تحت تاثير نفوذ توده ها ى گابرو و سپس بصورت ناحيه اى دگرگون شده است. اين فرايند ها سبب تغيير شکل بخش کربناته به مرمر و تشکيل پاراژنز تالک + ترموليت + کلريت گرديده است. شرايط مناسب درجه حرارت ( حدود 400 تا 550 درجه سانتى گراد ) و فشار و وجود شرايط شيميايى و کانى شناسى مناسب (لايه هاى آهک دو لوميتى چرت دار) باعث تشکيل تالک و رشد آن گرديده است. از نظر شکل و ابعاد ذخاير تالک در منطقه از نوع لايه اى بوده و همچنين در برخي نقاط بصورت نودول هاي تالك ديده مي شود(تصوير 1-36). اين نودول هاي تالك عموما در مجاورت توده هاي گابرويي قابل تشخيص اند (تصوير 1-37).

 تالك سيلسكات منيزيم آب دار است. تالك در شرايط دگرگوني مجاورتي نوع متاسوماتيزم و  دگرگوني ناحيه اي تشكيل مي شود. تالك در اين منطقه بيش تر دراثر متاسوماتيزم تشكيل شده است. بطوري كه توده هاي گابرويي همراه با آبهاي جوي در محيط ضمن نفوذ در در سنگ هاي غني از منيزيم (دولوميت)موجب تشكيل اسكارن منيزم دار (تالك) مي شوند. عيار ماده معدنى براساس محاسبات انجام شده در حد 30 تا 60 درصد تالک مى باشد و ذخيره ممکن 54139 تن ارزيابى مى گردد و همچنين عمق کانى سازى 10 متر در نظر گرفته شده است. تالك در اين منطقه جزئ ذخاير كوچك محسوب  مي شود لذا از لحاظ اقتصادي و با توجه به بازار مصرفي دنيا مقرون به صرفه نيست.