بازدید علمی از منطقه خواجه مراد مشهد
خواجه مراد مشهد
زمینهای خواجه مراد در جنوب مشهد ، ادامه همان گرانيت هاي مشهد است که به دلیل سختی بسیار زیاد و مقاومت در برابر عوامل فرسایشی به صورت قلل کم و بیش مرتفع در سطح زمین نمود کرده اند
در بالای این ارتفاعات آرامگاه خواجه مراد یکی از یاران امام رضا ( ع ) قرار دارد . که به واسطه این مکان زیارتی فروشگاهها و مغازه های زیادی در ارتفاع با حرکت به سمت قله پدید آمده اند و این مکان زیارتی با وجود کوههای جالب و مغازه های متعدد برای کوهنوردان به نوعی تبدیل به یک مکان سیاحتی نیز شده است .
جدای از جذابیتهای صخره ها و کوههای بوجود آمده ، این مکان از نظر کانی شناسی بسیار غنی بوده و برخی از کاني هاي کمیاب در آنجا یافت می شود
به عنوان مثال مسکویت پرمانند یکی از این کانیهاست که در شرایط تشکیل مواد آذرین در توده های گرانیتی این پهنه یافت می شود . ضمن اینکه بلورهای زیبا و کشیده تورمالین نیز در این مکان به وفور به چشم می خورد .
برای رفتن به این مکان جالب از مسیر فرعی جاده بهشت رضای مشهد یک انشعاب به سمت دست راست جاده جدا می شود که با قرار گرفتن در این مسیر به سمت این کوههای زیبا حرکت می کنید .
توده گرانيتي خواجه مراد ( مشهد)
قبلا اين مورد را شرح داده بودم ولي حالا جداگانه مي نويسم .در ناحيه خواجه مراد،
رگههاى آپليتى متعددى تودههاى نفوذى دو فاز گرانيتزايى مشهد را بريدهاند. سن نسبى
و ترکيب شيميايى آپليتها حاکى از دو مرحله آپليتزايى است. آپليتهاى مرحله نخست
به داشتن فلدسپار فراوان و آپليتهاى فاز بعدى به داشتن تورمالين فراوان شاخص
هستند. به باور امامى 1379 ، گرانيتوييدهاى مشهد از نظر ميزان قلياييها در برابر
اکسيد سديم، جزو سرى سنگهاى کلسيمى - قليايى به شمار ميروند. در نورم غالب اين
سنگها، کرندوم ظاهر شده و در مواردى به حدود 8 درصد ميرسد. شايد بتوان ذوب
پوسته سياليک را در تشکيل اين توده ماگمايى مسئول دانست و در نتيجه اين سنگها به
انواع گرانيتوييدى نوع « S » نزديک ميشوند.
.
مجيدى 1978 با توجه به سن پرتوسنجى و مقايسه با افغانستان و توران، گرانيتوييدهاى
مشهد به ويژه انواع قديمى را به سن کربنيفر و رخداد هرسى نين مشهد را نوعى
کوهزايى همراه با گرانيتزايى دانسته است. بر پايه يافتههاى مجيدى، زمينشناسانى
مانند درويشزاده 1370 و شهرابى 1382 نيز سن کربنيفر تودهها و عملکرد کوهزايى
هرسينين را پذيرفتهاند. ولى، آلبرتى و همکاران 1974 سن بيوتيتهاى گرانيت مشهد
را با روش پتاسيم– آرگون، 3 ± 146 تا 3 ±120 ميليون سال برآورد کردهاند. سن ياد
شده بيانگر مرز تقريبى ژوراسيک – کرتاسه است ولى وجود قلوههاى فرسوده شده
گرانيت مشهد در درون رسوبهاى شيلى – ماسهسنگى زغالدار لياس و يا در پايه
درياى پيشرونده ژوراسيک ميانى، سن سنجى انجام شده توسط آلبرتى را پرسش آميز
کرده و نشانگر سن پيش از لياس براى گرانيتهاست.
در كوه خواجه مراد رگه‌هاي آپليتي و رگه‌هاي ارتوزي واجد كوارتز رخنمون دارند.
رگه‌هاي آپليتي، گاه چين خورده و گاه به وسيله رگه‌هاي ديگر قطع شده‌اند. اين مسئله
نشانگر فازهاي مختلف آپليت‌زايي در منطقه است كه از نظر تركيب، با هم فرق دارند.
به طوريكه رگه‌هاي ثانوي، اصولا فلدسپات كمتر و تورمالين زيادتري دارند كه اين امر
با قوانين تبلور توده‌هاي نفوذي تطبيق ميكند.
مهمترين جلوه فعاليتهاي ماگماتيكي در پهنه ورقه 1:100000 مشهد توده گرانيتوئيدي با
روند عمومي شمال غرب _ جنوب شرق و وسعتي حدود 260 كيلومتر مربع مي باشد
از نقطه نظر فازهاي ماگمائي سه فاز اصلي در اين پلوتون تشخيص داده مي شود . فاز
نخست بيشتر گرانوديوريتي (g1) است و در نواحي جنوب شرق گسترش داردو
آنكلاوهاي آن درون تورمالين مسكويت گرانيت (g2) ديده مي شود. در فاز پنوماتوليتي
رگه هاي پگماتيتي و آپليتي همه اين مجموعه را قطع مي كند. رخنمون جالب اين
مجموعه بنحو بارزي در كوه خواجه مراد تجلي پيدا كرده است . رگه هاي پگماتيتي
ضخامتي بين 5/0 تا 1 متر دارند مينرالوژي رگه هاي پگماتيتي شامل فلدسپات پتاسيم
كوارتز مسكويت هاي درشت بلور و پلاژيوكلازو در پاره اي نقاط بريل مي باشد در
بعضي مناطق ميزان فلدسپات بنحوي افزايش مي يابد كه بهره برداري آنرا اقتصادي مي
نمايد. گرانيتوئيد مشهد توسط ضرغام معزز (1974) كريمپور (1992) ، ميرنژاد
مطالعه شده است . براساس آناليز هاي انجام شده 85% نتايج در دياگرام پس از كوهزا
ييPost orogenic قرار مي گيرد ( مانيار ، پيكولي 1986(
كريم پور _ محمدحسن (1992) گرانيتوئيد مشهد را نوع برخورد Collision Type
مي داند ، با توجه مطالعه برخي شواهد بويژه در ناحيه خلج ، كه شیستوزیته توده
گرانيتي را قطع مي كند. اين مسئله دو از نظر نيست كه احتمالا"
گرانيت مشهد شامل هر دو تيپ گرانيت برخورد و پس از كوهزايي باشد.ضرغام معرز
و آلبرتي (1974) سن جايگزيني توده گرانيتي را بروش پتاسيم _ آرگن ژوراسيك بالا
كرتاسه زيرين مي داند ولي با توجه به وجود پبليهاي گرانيتي در قاعده سازند كشف رود
(باژوسين ) از يك طرف و عنايت به اين مطلب كه توده نفوذي مجموعه افيوليتي مشهد
و رسوبات توربيدايتي با سن ترياس را قطع مي كند سن ترياس بالايي _ژوراسيك
زيرين قابل قبولتر مي باشد.
در این وبلاگ در مورد آموزش زمین شناسی به بحت و گفتگو می پردازد